Προπονητικές προσεγγίσεις στο Βόλεϊ

Τα Βόλεϊ είναι ένα σύνθετο άθλημα όπου οι παίκτες έχουν συγκεκριμένη τεχνική, τακτική, κινητικές ικανότητες και ψυχολογική προετοιμασία. Είναι ένα άθλημα που χαρακτηρίζεται από τις ταχυδυναμικές ικανότητες. Οι απαιτήσεις του αθλήματος συνεχώς αυξάνονται: μεγάλος αριθμός παιχνιδιών σε συλλογικό και σε επίπεδο εθνικών ομάδων, οδηγεί στην ανάγκη για την ανάλογη φυσική προετοιμασία που θα εξασφαλίσει στους αθλητές τη δυνατότητα να έχουν καλή σεζόν σε υψηλό επίπεδο, χωρίς τραυματισμούς. Βασικές ικανότητες για τις οποίες θα πρέπει να προετοιμαστούν οι αθλητές είναι η εκρηκτική δύναμη, η αερόβια-αναερόβια αντοχή και η ευκινησία.

Συγκεκριμένα, η διάρκεια ενός αγώνα έχει μειωθεί και ανάλογα με τον αριθμό των σετ, διαρκεί από 60΄ έως 100΄-120΄. Κάθε σετ έχει διάρκεια 20΄-25΄, όπου παίζονται 50 περίπου αγωνιστικά επεισόδια. Η ανάπαυλα μεταξύ των αγωνιστικών επεισοδίων διαρκεί περίπου 15 sec. Σε ένα παιχνίδι πέντε σετ, κάθε αθλητής, συμμετέχει σε 200-250 ενέργειες. Από αυτές, το 50-60% αφορά άλματα, το 30-33% αφορά γρήγορες μετακινήσεις και αλλαγές κατεύθυνσης σε μικρό χώρο, το 12-15% κινήσεις στο τερέν και πτώσεις. Βλέπουμε λοιπόν, ότι τα άλματα κατά κύριο λόγο και οι γρήγορες κινήσεις μικρής διάρκειας, είναι οι απαιτήσεις του σύγχρονου Βόλεϊ.
Αν εξετάσουμε αναλυτικά κάθε θέση θα δούμε ότι:

Ο πασαδόρος κάνει 130 άλματα (τα περισσότερα αφορούν προσπάθεια για πάσα)
Ο κεντρικός μπλοκέρ κάνει 100 άλματα
Ο διαγώνιος κάνει περίπου 90 άλματα
Ο υποδοχέας κάνει περίπου 70 άλματα

Σε ένα παιχνίδι διάρκειας 5 σετ, έχουμε 130 επιθέσεις, πάνω από 100 σερβίς, και κάτι λιγότερο από 100 υποδοχές για κάθε ομάδα.
Τώρα, σε ότι αφορά τις αναλύσεις από πλευράς φυσιολογίας, το Βόλεϊ για μεγάλο διάστημα θεωρείτο αναερόβιο-αγαλακτικό χωρίς να δίνεται σημασία στο αερόβιο. Η αερόβια ικανότητα είναι πολύ σπουδαία, γιατί δίνει τη δυνατότητα για γρήγορη επαναφορά μεταξύ των αγωνιστικών επεισοδίων και των προπονήσεων στο μικρόκυκλο. Έτσι το Βόλεϊ θεωρείται ότι είναι μίξη αναερόβιου-αγαλακτικού και αερόβιου αθλήματος. Το είδος της επιβάρυνσης απαιτεί ταχυδυναμικές ικανότητες από πηγές ενέργειας που βρίσκονται στον αναερόβιο-αγαλακτικό χώρο. Στην προετοιμασία λοιπόν, ο αθλητής πρέπει να επιτυγχάνει με προπόνηση, όσο το δυνατόν περισσότερη ανοχή γαλακτικού οξέως στο αίμα, ώστε η ταχυδυναμικές ικανότητες να ολοκληρωθούν και να σταθεροποιηθούν σε όλη τη διάρκεια των παιχνιδιών. Η λειτουργική ανάλυση του αθλητή δείχνει σχετικά υψηλό επίπεδο κατανάλωσης οξυγόνου (VO2 max) (αθλητές 50-55 ml/kg-αθλήτριες 40-50 ml/kg).

Στη συνέχεια, αν δούμε το Βόλεϊ από ανατομικής πλευράς, η κατασκευή του αθλητή παίζει σπουδαίο ρόλο στις κινήσεις του. Συχνά όμως δεν γίνεται σωστή προπόνηση και δίνεται μεγάλη σημασία στην ενδυνάμωση των αγωνιστών μυών σε βάρος των μυών που έχουν το ρόλο των ανταγωνιστών και των σταθεροποιητών.

Για παράδειγμα, δίνεται μεγάλη σημασία στην ενδυνάμωση των εκτεινόντων μυών της άρθρωσης του γόνατος και ισχύου και δεν δίνεται μεγάλη σημασία στους μύες που σταθεροποιούν τη λεκάνη και δίνουν τη δυνατότητα για αποτελεσματικότερες κινήσεις στις συγκεκριμένες αρθρώσεις. Αν αυτοί οι μύες δεν συμμετέχουν σωστά, τότε οι κινήσεις, για παράδειγμα στο τρέξιμο ή στα άλματα, εμφανίζουν αστάθειες και η δύναμη που παράγεται δεν χρησιμοποιείται ορθολογικά.

Όπως επίσης οι μύες που συμμετέχουν στις κινήσεις των χεριών, για παράδειγμα στο επιθετικό χτύπημα (μείζων θωρακικός, δελτοειδής, υποπλάτιος, τρικέφαλος, …), δεν έχουν καλή λειτουργία αν οι σταθεροποιητές μύες δεν είναι δυνατοί για να σταθεροποιήσουν την ωμοπλάτη στη σπονδυλική στήλη. Έτσι, η φτωχή ενδυνάμωση των σταθεροποιητών μυών της ωμοπλάτης (μικρός, μεγάλος ρομβοειδής, ανελκτήρας της ωμοπλάτης, τραπεζοειδής), καθώς και οι έξω στροφείς της άρθρωσης του ώμου (υπερακάνθιος, υπακάνθιος, υποπλάτιος, μικρός στρογγύλος, οπίσθιος δελτοειδής), εμφανίζουν τραυματισμούς που κρατούν τους αθλητές για αρκετό διάστημα έξω από τις προπονήσεις και τους αγώνες.

Για να μπορούν λοιπόν οι αθλητές να συμμετέχουν στις προπονήσεις και στους αγώνες χωρίς προβλήματα, είναι απαραίτητη η καλή λειτουργία και συνεργασία των αγωνιστών-ανταγωνιστών και σταθεροποιητών μυών. Έτσι θα πρέπει να δίνεται μεγαλύτερη προσοχή στην προπόνηση των κινήσεων και όχι των μεμονωμένων μυών. Πρέπει κάθε αθλητής να αναλύεται ξεχωριστά γιατί στη διάρκεια του παιχνιδιού κινείται διαφορετικά με διαφορετική ένταση και διαφορετική κίνηση.

Γιατί τελικά δεν είναι τόσο σπουδαία η ποσότητα της προπόνησης αλλά η ποιότητά της.

Άρης Αγγελόπουλος, M.Sc
Ε.Ε.Π. Φυσικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών
Ομοσπονδιακός προπονητής Βόλεϊ